Advies: positief, binnen budget
Samenvatting van de aanvraag
“Voor u ligt de aanvraag van het meest diverse evenement van Nederland: Rotterdam Unlimited Zomercarnaval (RUZ). Rotterdam Unlimited Zomercarnaval is een van de grootste gratis straatfestivals van Europa. Muziek, dans en vele verschillende culturen zijn de ingrediënten voor een sfeervol straatfeest, waar iedereen welkom is én zich welkom voelt. RUZ beschouwt diversiteit als een gegeven, maar ook als inspiratiebron voor interessante nieuwe ontwikkelingen in alle kunsten. Elk jaar eind juli toont het festival op een groot aantal locaties in Rotterdam vele disciplines binnen de podiumkunsten: dans, muziek, spoken, soundsystems, battles en een parade.
RUZ is het eerste, en tot op heden enige, evenement in Nederland dat zich mag bogen op een bewezen resultaat op het gebied van sociale cohesie. Het onmeetbare gemeten? Inderdaad, RUZ heeft in samenwerking met de Erasmus Universiteit laten onderzoeken of het feit dat RUZ claimt een bijdrage te leveren aan de sociale cohesie van Rotterdam op waarheid berust. Dat blijkt het geval te zijn en daar zijn wij trots op.
De verharding van onze samenleving en het toenemende aantal geweldsdelicten in de stad Rotterdam in combinatie met enkele incidenten tijdens editie 2023 van RUZ hebben tot gevolg dat de discussie rond openbare orde en veiligheid hoog op de gemeentelijke agenda staat. De schaal van RUZ met de daarbij behorende risico’s vereisen een herijking van de programmatische opzet van het evenement.
Aan de vooravond van het indienen van het Meerjarenbeleidsplan 2025-2028 ziet de organisatie zich hierdoor geconfronteerd met een aantal gemeentelijke voorwaarden, die vergaande wijzigingen in het productionele concept tot gevolg hebben. Dit vergt nader onderzoek naar locaties en mogelijkheden, om tot een concreet ‘locatieplan’ te komen. Het is om die reden dat er, verwijzend naar de toekomst, niet over vaste locaties wordt gesproken. De organisatie, de betrokken culturele gemeenschappen en de lokale overheid zullen in gemeenschappelijkheid hiervoor een nieuwe koers moeten ontwikkelen.”
Artistieke en inhoudelijke kwaliteit
De commissie beoordeelt de artistiek-inhoudelijke kwaliteit als zeer goed. Stichting Dunya Festival is de formele aanvrager van Rotterdam Unlimited Zomercarnaval (hierna: RUZ). Hoewel de statutaire situatie recent is gewijzigd, heeft de organisatie achter het evenement zich tot nu toe ruimschoots bewezen. De wijze waarop het oude ‘wereldmuziekfestival’ Dunya is getransformeerd tot een hedendaags, cultureel, breed en toegankelijk vijfdaags evenement, met het Carnaval als leidmotief en centrale ontmoetingspunt, mag voorbeeldstellend worden genoemd. RUZ is ingericht langs vijf concrete programmalijnen; Dieper in de Stad, Culture Club, Living Colours, Soundsystems en neXt. Deze zijn helder omschreven en laten zien hoe diepgang gezocht wordt in een laagdrempelig publieksevenement. De organisatie slaagt er tot nu toe uitstekend in de verbinding tussen culturen te faciliteren.
Ten aanzien van het artistieke vakmanschap in de komende Cultuurplanperiode geeft het plan weinig prijs. De uitvoering komt in handen van een nieuw en jong artistiek kader, samengesteld uit verschillende culturele initiatieven uit de stad. Omdat de aanvraag niet duidelijk maakt om welke initiatieven of personen het gaat, met welke opdracht ze aan het werk gaan en hoe ze daarin worden begeleid, is het niet mogelijk het vakmanschap voor de komende jaren te beoordelen. Vanwege de complexe organisatie en de vele samenwerkingen binnen het RUZ had de commissie graag een uitgebreidere toelichting gezien.
Het Carnaval spreekt een buitengewoon grote hoeveelheid mensen aan, van passant tot liefhebber, en zorgt voor een enorme impact passend bij de grote diversiteit van de stad. Dat straalt af op de zeggingskracht van de andere programmaonderdelen van RUZ. De betrokkenheid van de deelnemers is hartverwarmend en de organisatie weet meerdere lagen in het evenement aan te brengen met bijvoorbeeld neXt, de Kinderparade en Dieper in de Stad.
De samenwerking met de nieuwe programmateams en het betrekken van organisaties als Cult North en Pretty Girls Like Trap Music, zal naar verwachting van de commissie bijdragen aan een nog diverser bereik. De afgelopen periode is het niet gelukt de ambitie ten aanzien van een verdiepend programma voor meer ervaren cultuurbezoekers waar te maken. Die uitdaging ligt er nu, maar het plan is daarover nog te weinig concreet. Bovendien draagt het nagenoeg gelijkblijvende promotiebudget voor de komende jaren niet bij aan de ambitie om met een aangepaste marketingstrategie deze doelgroep te bereiken.
De bijschrijving op de UNESCO lijst van immaterieel erfgoed zegt veel over het belang van het evenement. Het Zomercarnaval is verworden tot een typisch Rotterdamse traditie en een verrijking van een van de meest multiculturele steden van het land. Generaties zijn er mee opgegroeid. Zonder verlies van eigenheid maakt de structuur van het evenement het mogelijk dat andere initiatieven en organisatoren zich kunnen aansluiten, waardoor het ook hedendaagse kunstuitingen en -stijlen én jongeren aantrekt. Het geeft daarmee ook een plek aan de culturele identificatie van jongere generaties in de stad en wordt een viering van de hele Caraïbische diaspora.
Waarde voor de stad, de bewoner en de discipline
De commissie beoordeelt de waarde voor de stad, haar bewoners en de discipline als zeer goed. De opzet van het evenement bestaat bij de gratie van samenwerking; het Carnaval neemt vijf dagen lang de hele stad over. Er wordt een scala aan samenwerkingspartners opgevoerd, zoals (grassroot)organisaties, programmacuratoren en de media, hoofdzakelijk binnen het culturele programma. Buiten het culturele domein beschrijft de aanvraag niet zozeer samenwerkingen, als wel het effect dat RUZ heeft op de economische waarde van de stad, en de aanleiding die het vormt voor onderzoek van de Erasmus Universiteit.
De commissie leest weinig innovatieve elementen terug in het plan. De aanvrager noemt het leveren van een bijdrage aan een nieuw cultureel (midden)kader en het betrekken van een jongere generatie. Volgens de commissie zijn dit voorwaarden voor gezond cultureel ondernemerschap en is er geen sprake van innovatie. Hoewel een nieuwe werkwijze op het gebied van programmeren tot een andere dynamiek en mogelijk tot innovatie zou kunnen leiden, mist de commissie voldoende toelichting om dit ook daadwerkelijk als zodanig aan te kunnen merken.
Diversiteit is het raison d’être van RUZ, aldus de aanvrager. De commissie schaart zich achter die uitspraak. RUZ is mogelijk het meest veelkleurige evenement in de stad. Die veelkleurigheid is te zien in het programma en in het publiek dat het op de been brengt. Een gratis toegankelijk festival in het hart van de stad heeft een zeer lage drempel en is daardoor zeer aantrekkelijk voor de doelgroep licht. Dat is terug te lezen in de publieksonderzoekscijfers. De commissie is positief dat de organisatie ook aandacht besteedt aan ander vormen van toegankelijkheid, zowel fysiek als digitaal.
Zakelijke kwaliteit
De commissie beoordeelt de zakelijke kwaliteit als onvoldoende. Stichting Dunya is opdrachtgever van RUZ B.V., die samen met producent Bureau Vermaeck verantwoordelijk is voor de bedrijfsvoering en productionele organisatie. RUZ B.V. werkt nauw samen met Stichting Zomercarnaval Nederland die verantwoordelijk is voor de Zomercarnaval Parade. Het bestuur is in 2023 aangetreden. Uit de aanvraag kan worden opgemaakt dat de stichting de Governance Code Cultuur onderschrijft en hoe de principes worden toegepast. Dat wordt onderbouwd met onder andere een bestuursreglement, regels omtrent belangenverstrengeling en een profielschets. Van de maximale zittingstermijn van bestuursleden wordt afgeweken vanwege de geringe omvang en specifieke expertise van het bestuur, en de continuïteit van de organisatie. Doelstellingen voor de komende periode zijn het opstellen van een vrijwilligersbeleid en een interne gedrags- en integriteitscode en het aanstellen van een vertrouwenspersoon. De aanvrager onderschrijft de Fair Practice Code en gaat in op de vijf kernwaarden. Eerlijke betaling is daar onderdeel van en de stichting volgt de cao Poppodia en -Festivals. De hogere subsidieaanvraag voor de komende periode wordt grotendeels onderbouwd met uitbreiding van de activiteiten en de eerlijke, hogere, beloning van artiesten die daarmee gepaard gaat.
De commissie is zeer kritisch over de financiële verantwoording tot nu toe. De jaarrekening 2022 is niet geformaliseerd en maakt derhalve geen professionele indruk. De baten zijn onvoldoende gespecificeerd en de lasten komen niet overeen met de lasten zoals die gespecificeerd zijn in de meerjarenbegroting 2025-2028. Daarbij is een fors bedrag aan interne doorbelaste kosten niet verifieerbaar.
RUZ B.V. staat samen met Bureau Vermaeck garant voor de continuïteit, de algehele organisatie en de bedrijfsvoering van de evenementen en dragen het bijbehorend ondernemersrisico. De aanvraag maakt niet inzichtelijk of beide organisaties over voldoende liquiditeit en vermogen beschikken om de garanties waar te maken. Bovendien is het niet duidelijk welke concrete afspraken hierover zijn gemaakt, of deze zakelijk en marktconform zijn en of er – ondanks het feit dat de organisatie aangeeft dat hier regels voor zijn – toch sprake is van belangenverstrengeling.
De stichting rekent op een forse toename van de lasten van 22 procent ten opzichte van 2022, veroorzaakt door prijsstijgingen, inflatie en uitbreiding van de activiteiten. Dit vindt de commissie aannemelijk. Tegelijkertijd maakt het nagenoeg gelijkblijvende marketingbudget de beoogde publieksgroei van het evenement niet geloofwaardig. Ten aanzien van de baten rekent de begroting met een daling van eigen inkomsten, mede doordat bijdragen uit private middelen niet zijn opgenomen en de sponsorinkomsten naar verwachting zullen dalen. De commissie mist hiervan de onderbouwing. De verdubbeling van directe inkomsten is evenmin toegelicht en de structurele publieke subsidies zijn niet gespecificeerd. De begroting is daarmee geen adequate vertaling van plannen in de aanvraag.
De commissie concludeert dat er nauwelijks inspanningen worden geleverd om cofinanciering te vinden, en de lastenstijging wordt volledig bij de subsidieverstrekkers ondergebracht. Daarnaast is de stichting niet transparant over de samenwerkingsafspraken met Rotterdam Unlimited Zomercarnaval B.V. en Bureau Vermaeck. Het is onbekend of deze organisaties in staat zijn om eventuele verliezen van de stichting te compenseren. De commissie stelt dat de stichting gehouden is aan transparantie en een ordentelijke administratie en vindt het zorgelijk dat deze onvoldoende zijn gewaarborgd.
De commissie houdt rekening met het feit dat vanwege de strengere veiligheidseisen van de gemeente, de plannen voor de komende periode nog niet geheel zijn uitgekristalliseerd. Tegelijkertijd stelt zij door de aanvrager onvoldoende te zijn meegenomen in de eisen en mogelijke gevolgen voor het festival. Onduidelijk is of de stichting hierop anticipeert met mogelijke oplossingen of met een plan B. Daarmee zijn in het voorliggend plan de bedreigingen en risico’s onvoldoende in kaart gebracht.
Geadviseerd bedrag
De commissie adviseert om het subsidieniveau van 2024 te handhaven.